ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Τι είναι;

Είναι μια ομάδα ασθενειών που προσβάλλουν τη διάθεση, δηλαδή τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Όσο κι αν μας είναι ασυνήθιστο, η έδρα των συναισθημάτων βρίσκεται στον εγκέφαλο και συνεπώς, οι εν λόγω διαταραχές έχουν μια ισχυρή βιολογική συνιστώσα. Είναι κοινό μεθοδολογικό σφάλμα να αποδίδουμε τις ασθένειες σε αποκλειστικά εξωγενή αίτια ενώ κάποιες φορές υπάρχει μια κύρια βιολογική-οργανική αιτία. Συνοπτικά, κύριες νόσοι της κατηγορίας αυτής είναι :

Κατάθλιψη : σε αντίθεση με την τρέχουσα λαϊκή ρήση ‘άσε με σήμερα έχω κατάθλιψη’, η πάθηση αυτή είναι μια από τις πιο σοβαρές καταστάσεις του ανθρώπινου βίου. Ένα επεισόδιο κατάθλιψης για να χαρακτηριστεί ως τέτοιο, πρέπει να έχει ελάχιστη διάρκεια πάνω από 14 μέρες και συμπτώματα όπως

1. Πτώση διάθεσης
2. Έλλειψη ενέργειας
3. Αρνητικές ιδέες που κατακλύζουν το νου
4. Προβλήματα στον ύπνο
5. Απώλεια ερωτικής διάθεσης(libido)
6. Απώλεια όρεξης για φαγητό
7. Σωματικά ενοχλήματα
8. Διαταραχές συγκέντρωσης

Διπολική διαταραχή:

Νόσημα που χαρακτηρίζεται από επεισόδια κατάθλιψης που εναλλάσσονται με επεισόδια μανίας ή υπομανίας. Τα επεισόδια αυτά χαρακτηρίζονται από υπερβολή σε όλες τις λειτουργίες του οργανισμού, ενδεικτικά

1. Ευφορία
2. Ευερεθιστότητα
3. Διογκωμένη αυτοεκτίμηση
4. Λογόρροια
5. Ελαττωμένο ύπνο
6. Διάσπαση προσοχής και συγκέντρωσης-υπερπροσεξία
7. Αυξημένη σεξουαλική διάθεση

Η υπομανία διαφέρει από τη μανία μόνο στην ένταση των συμπτωμάτων. Πολλοί δημιουργικοί άνθρωποι ίσως βρίσκονται σε καθεστώς υπομανίας. Εντούτοις, στη μανία, ο άνθρωπος χάνει σχεδόν πλήρως τη λειτουργικότητά του κι ενίοτε οδηγείται σε νοσηλεία γιατί γίνεται ανυπόφορο/ενοχλητικό/επικίνδυνο για το περιβάλλον του. Είναι τυπικό δε, να υπάρχει νοσοαγνωσία-έλλειψη εναισθησίας όπως λέγεται σε ψυχολογική γλώσσα, ήτοι ο πάσχων δεν κατανοεί ότι πάσχει. Έτσι, κατατάσσεται στην κατηγορία των ψυχώσεων, μια ομάδα ασθενειών όπου κοινό κριτήριο είναι η έλλειψη νοσοεπίγνωσης.

Υπάρχουν πολλές μορφές διπολικών διαταραχών, δηλαδή μεταβολών της διάθεσης προς τον άνω (μανία) ή προς τον κάτω (κατάθλιψη) πόλο. Η δυσκολία στη διάγνωση και η σύγχυση των παθήσεων αυτών με τις διαταραχές προσωπικότητας οδηγούν σε ανεπαρκή ή καθυστερημένη θεραπεία, προκαλώντας τεράστια αναπηρία στα ίδια τα άτομα αλλά και μεγάλη διαπροσωπική δυσφορία στις οικογένειές τους. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια ευαισθησία στο θέμα των διπολικών διαταραχών που οδηγεί πολλούς ανθρώπους στον ειδικό προκειμένου να λάβουν οδηγίες και θεραπεία.

Δυσθυμία:

Ακολουθεί όλα τα κριτήρια της κατάθλιψης με τη διαφορά ότι είναι μικρότερης έντασης γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι δεν αναζητούν βοήθεια. Αποδίδουν εσφαλμένα τη συμπτωματολογία τους  σε ‘τεμπελιά’, ’βαρεμάρα’, ‘γηρατειά’.

Κυκλοθυμία:

Μοιάζει με τη διπολική διαταραχή μόνο που είναι σαφώς χαμηλότερης έντασης (κινούμενη μεταξύ ήπιας κατάθλιψης και υπομανίας)

Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή:

είναι μια μορφή κατάθλιψης η οποία εμφανίζεται το φθινόπωρο και τον χειμώνα

Ασφαλώς, υπάρχουν και άλλες διαταραχές του συναισθήματος και η προτροπή προς κάθε άνθρωπο που βιώνει μια αστάθεια στο συναίσθημά του είναι να απευθύνεται στον ειδικό.

Διάγνωση:

Όπως έγινε ήδη κατανοητό, η επαφή και η εμπιστοσύνη στην κρίση του ειδικού είναι θεμελιώδης για την καίρια διάγνωση και την ενδεχόμενη θεραπεία. Τα εργαλεία του ειδικού μπορεί να είναι

• Η κλινική συνέντευξη
• Ψυχομετρικά τεστ
• Εργαστηριακές εξετάσεις (για αποκλεισμό άλλων οργανικών αιτίων)

Θεραπεία:

1. Βιολογικές θεραπείες. Εδώ, εκτός από την φαρμακευτική αγωγή, έχουμε να σημειώσουμε τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις σε βιοφυσικές μεθόδους όπως ο διακρανιακός μαγνητικός συντονισμός(rTMS), και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) που δίνουν εναλλακτικούς ή και συμπληρωματικούς τρόπους αντιμετώπισης συγκεκριμένων μορφών των παθήσεων της διάθεσης (ανθεκτική κατάθλιψη, ψυχωτική κατάθλιψη).

Ψυχοθεραπείες. Είναι εμπεδωμένη γνώση ότι οι  ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις στις διαταραχές αυτές είναι ο δεύτερος πυλώνας της θεραπευτικής στρατηγικής, κυρίως για τη μεσομακροπρόθεσμη πρόληψη των υποτροπών. Αν και υπάρχουν διάφορες Σχολές Ψυχοθεραπείας, φαίνεται ότι γενικά οι περισσότεροι θεραπευτές προσαρμόζουν -στην πράξη-μια σειρά από τεχνικές αναλόγως του θεραπευομένου και των αναγκών του.